Kentsel Dönüşüm Kredisi Nedir?
Faiz oranlarında devlet desteğinden yararlanma şansı sunan kentsel dönüşüm kredisi, yüzbinlerce kişiyi yakından ilgilendiriyor. Kentsel dönüşüm noktasında konut kredisi için başvuru yapan bireyler, uzun vadeli ödeme planlarıyla önemli bir avantaj sağlıyor.
Önemli bir konut kredisi türü olarak kabul gören kentsel dönüşüm kredisi, son dönemde gündemin ayrılmaz bir parçası durumunda. Bu krediyle beraber, riskli durumdaki yapıların yenilenme süreçlerinde finansman desteği sağlanıyor. Dolayısıyla söz konusu kredi, 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun dahilinde değerlendirilir. Satılık konut ilanları incelendiğinde, bina yaşının ve risk faktörlerinin, fiyatlandırmada önemli bir kriter olarak ele alındığını görebilirsiniz.
Kentsel Dönüşüm Kredisi Nedir?
31 Mayıs 2012 tarihinde resmi olarak kabul edilmeye başlanan kentsel dönüşüm kredisi, vatandaşlara önemli harçlardan muafiyet sağlıyor ve ek giderleri ortadan kaldırıyor.
Pek çok vatandaşı yakından ilgilendiren kentsel dönüşüm kredisi, temel olarak riskli olduğu saptanan konut veya iş yerlerini tekrar inşa ettirmek isteyen şahıslarca kullanılabilen bir banka kredisi olarak tanımlanabilir. Bu konudaki kanunun 7’nci maddesince bu kapsamda yapılarını yeniletmek isteyen kişilere devlet ciddi ölçüde bir faiz desteği sunar. Kentsel dönüşüm kredilerinde belirlenen limitler her dönem değişiklik gösterebilir. Bu nedenle kredi limitleri konusunda bankaların güncel verilerini incelemekte fayda olacaktır.
Birden fazla konutu olanlar için söz konusu kredi, ciddi seviyelere ulaşabilmektedir. Vade durumu da aynı şekilde konut ya da iş yeri olma durumuna ya da bankaların politikasına göre değişiklik gösterebilir. Bahsi geçen yapılar genellikle deprem ve benzer doğal afetler karşısında dayanıksız durumdadır. Bu anlamda ekonomik ömrünü tam anlamıyla bitirmiş olan ya da güçlendirmeye ihtiyaç duyan, köhne yapıların yenilenmesi, bu kredilerle beraber teşvik edilmektedir.
İlgili krediler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı çatısı altında destek görür. Vatandaşların konut ya da iş yerleri için bu krediden yararlanmaları için söz konusu yapılarının riskli grupta olması gerekir. “Riskli yapı” kavramı, raporlarla beraber teknik olarak tespit edilmelidir. Zemin yapısı ya da üstündeki çarpık yapılaşma itibarıyla can/mal kaybına yol açabilecek durumdaki konutlar, bu sınırlara dahildir. İş yerleri için enerji verimliliği sertifikaları, faiz oranlarında bir kriter olarak ele alınır.
Hak sahiplerine sunulan maksimum vade 10 sene şeklinde belirlenmiştir. Bireysel iş yeri kredilerinde ise bu süre azami 7 sene olacak şekilde düzenlenmiştir. Riskli durumdaki yapıların tespitinden ve denetiminden sorumlu olan kuruluşlar; üniversiteler, kamu kurumları, meslek odaları, belediyeler ve lisanslı olan özel şirketlerdir.
Kentsel Dönüşüm Kredisi Nasıl Alınır?
Yukarıda da altını çizdiğimiz üzere kentsel dönüşü kredisi çekme noktasında hak sahibi olabilmek için, söz konusu yapıların resmi olarak risk grubunda gösterilmesi gerekir. Riskli alan tanımı içerisinde bulunan iş yeri ya da konutlarınız için başvuruda bulunabilirsiniz. Bu ön koşulu karşılayan bireyler, Bakanlığın sunmuş olduğu faiz indirim desteğinden yararlanabilir. Noter harcı ya da muamele vergisi benzeri masraflardan muaf tutulmuş kabul edilir.
Kentsel dönüşüm kredisi almak istediğiniz zaman konut ya da iş yerinin tümüyle tahliye edilmesi ve bir anlamda yıkım için hazır vaziyette olması gerekir. Günümüzde devlet, kentsel dönüşüm kredisi için 20’ye yakın bankayla özel bir anlaşma yapmış durumda. Bu bankalar arasında İş Bankası, Ziraat Bankası, Emlak Katılım, Denizbank, Vakıfbank, Akbank, Yapı Kredi ve ING Bank da bulunuyor.
İlk başvurunuzu gerçekleştirdikten sonra 12 ay içerisinde gerekli tahliye işlemini yapmanız gerekir. Başvurunuzu ilgili banka, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na iletir. Bakanlıktan gerekli onay geldikten hemen sonra krediniz banka tarafından kesin şekilde onaylanır. Bankadan alınmış olan kredi, ilk etapta anlaşma sağlanmış olan müteahhittin hesabına geçer. Bu hesap elbette blokeli olduğu için müteahhit paranın tümünü kullanamıyor.
İnşaatın yapım süresi boyunca müteahhit, yapının belli safhaları sunup onay almak zorunda kalıyor. Banka bu süreçlerde inşaatın kontrollerini gerçekleştiren yapı denetimden resmi belgeleri temin ediyor. Dolayısıyla blokeli olan paradan işin tutarına göre aşama aşama para aktarımı gerçekleşiyor. Bir anlamda evin yapım süresi boyunca paranız koruma altında oluyor. İşin bu aşaması Bakanlığın devreden çıktığı bir aşamadır. Bu aşamada banka, müteahhit ve siz, ana aktörler olarak yer alırsınız. Bu arada yasa gereği kentsel dönüşüm kredisi almakta olan kişiler, kira yardımından yararlanamıyor.
Kentsel Dönüşüm Kredi Faiz Oranları Nedir?
Kabul edileceği üzere kentsel dönüşüm kredilerinin en cazip özelliği, faiz indirimleri ve devlet destekleridir. Günümüzde konutlar için %4, iş yerleri içinse %3 civarında faiz indirimi söz konusudur. Bu yüzdeler, belli dönemlerde revize edilebilmektedir.
Kimi özel durumlarda faiz indirimlerinin çok daha üst seviyelerde olduğu da bilinir. Üstte de belirttiğimiz gibi enerji verimliliği, ciddi bir etken olarak değerlendirilir. Bu arada kredi verilme aşamasından sonra uygulanmış olan faiz indirim destekleri, kredi ödemelerinin aksaması neticesinde durdurulur.
Bakanlığın bu konuda tüm bankalarla imzaladığı özel bir protokol söz konusudur. Bankalar, kredi başvurularını da imzaladığı bu protokol çerçevesinde değerlendirmek zorundadır. Kentsel dönüşüm kredilerinde vade süreleri genellikle en az 24 ay şeklinde sunulur.
Kimi bankalar başlangıç aşamasında, örneğin 2 sene gibi uzun bir sürede anaparayı ödememe opsiyonu tanıyabilir. Hak sahiplerinin bankalarla yapacakları özel protokoller oluşabilir. Burada faiz ödemelerinden kaynaklı olarak alınacak ekstra riskler, tamamen bankaların inisiyatifindedir.
Kentsel Dönüşüm Kredisini Kimler Alabilir?
Kentsel dönüşüm kredisinden kimlerin yararlanabileceği ilgili mevzuatlarda açık ifadelerle belirtilmiştir. Buna göre; konutlarını ya da iş yerlerini yeniden inşa ettirmek isteyen kat malikleri, konutu riskli yapı kapsamında olan ve bu durumda yeni bir konut almak isteyen ev sahipleri ile en az 1 sene boyunca ilgili binada ikamet ettiğini kanıtlayan kiracılar, kentsel dönüşüm kredisine dair ayrıcalıklardan sorunsuz bir şekilde yararlanabilir. Bu krediye dair dikkat edilmesi ve bilinmesi gereken bazı özel hususlar da söz konusudur.
Kentsel dönüşüm kredisi, ülke çapındaki tüm güvensiz yapıları bünyesine alır. Genel olarak 50 yaşın üzerinde olan binalar, ciddi anlamda riskli grupta değerlendirilir. Kentsel Dönüşüm dahilinde var olan binalarınızı yenilemek adına Bakanlığın yetkili kuruluşlarına başvurmanız önemli bir aşamadır.
Yeni yapılan binalarda hasılat paylaşımı konusunda paydaşların minimum üçte iki çoğunluğu belirleyici olacaktır. Bakanlıkla beraber gerek TOKİ, gerekse de belediye birimleri; yazılımdan araştırmaya, risk yönetiminden harita çalışmalarına etütten kadastroya kadar birçok işlemde birlikte hareket eder. Tüm bu süreçlerde yıkım faaliyetleri, mutlak suretle gönüllü kişilerden başlar.
Gönüllü olmayan yapılar içi eğer devlet yıkım kararı almışsa, konut sahiplerinin evi boşaltması adına 60 günlük yasal süre tanınmak zorundadır. Yıkım işlemlerini anlaşmalı olan müteahhit firma yapmak durumundadır. Anlaşma neticesinde evden çıkmak zorunda kalan ve bir anlamda mağdur durumda olacak kiracılara belli bir süre kira ve konut yardımı yapılır. Eğer dönüşümün gerçekleştiği bölge tarihi eserleri içinde barındırıyorsa, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “uygundur” raporunu vermesi beklenir.
Kentsel Dönüşüm Kredisinde Gerekli Belgeler
Kentsel dönüşüm kredisi almak isteyen kişilerin, resmi düzeyde bazı evrakları ilgili kurumlara temin etmeleri beklenir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilmekte olan tespit raporu inceleme formu, tapu belgesi, kat irtifakından sonra çıkan yeni tapu, riskli bölgenin boşaltılmış olduğuna dair taahhütname, nüfus kayıt örneği, bu belgeler arasında önceliklidir.
İş yeri sahiplerinden ise vergi levhası ve işletmenin kapandığını bildiren resmi bir yazı talep edilir. Duruma göre kişilerden bazı ek belgeler de istenebilir.